Tekst napisany dla Magazynu Airgate, nr 3/2020
by © Dominika Zaręba
Jak będzie wyglądać podróżowanie po pandemii, czy rynek turystyczny stanie się bardziej odpowiedzialny dla środowiska i lokalnych społeczności? Eksperci światowych instytucji i organizacji zadają sobie te pytania każdego dnia. Globalny kryzys związany z COVID-19 w sposób szczególny dotknął branżę turystyczną i miliony miejsc pracy na całym świecie. Paradoksalnie ograniczył także wpływ turystyki na środowisko przyrodnicze i skłonił nas do głębszej refleksji na temat wartości i wpływu jaki mamy na odwiedzane miejsca i regiony. Czasy, w których żyjemy, stanowią szczególne wyzwanie dla naszej planety – turyści nie mogą już wędrować do każdego zakątka świata w nowej rzeczywistości, jaka kształtuje się na naszych oczach po wybuchu globalnej pandemii – zauważa Glenn Jampol, przewodniczący Global Ecotourism Network. Czy nowa świadomość pozwoli zrozumieć konieczność zachowania delikatnej równowagi występującej w przyrodzie, a także lepiej przygotować się do podróży i zminimalizować swój wpływ na środowisko? – pyta z nadzieją amerykański ekspert od zrównoważonej turystyki.
Globalne skutki COVID-19
Pandemia zakaźnej choroby COVID-19, która wybuchła na świecie na przełomie lat 2019 i 2020, zahamowała dynamiczny rozwój gospodarki turystycznej zagrażając – wg szacunków Światowej Organizacji Turystyki UNWTO – 100-120 milionom miejsc pracy. Jednak, że to właśnie turystyka może odegrać dzisiaj wyjątkową rolę w przywróceniu wzrostu oraz stabilności społeczeństwom i społecznościom świata po kryzysie, gdyż jak żadna inna działalność gospodarcza, opiera się na interakcji między ludźmi, międzyarodowym dialogu, współpracy i solidarności wykraczającej poza granice państw. – Zrównoważony rozwój nie może już być niszową częścią turystyki, ale musi stanowić nową normę dla każdej części naszego sektora – zauważa Sekretarz Generalny UNWTO Zurab Pololikashvili w „Globalnych wytycznych dotyczących ponownego uruchomienia turystyki”1. Ocena faktycznego stanu kryzysu branży turystycznej będzie możliwa dopiero w dłuższym okresie. Jednak już teraz z dużą dozą prawdopodobieństwa możemy przewidzieć niektóre jej konsekwencje. Wśród nich wymienia się tendencję do rozwoju turystyki indywidualnej, umożliwiającej kontakt z naturą, odpoczynek i regenerację na łonie przyrody, odbywanej w niedużych grupach, w gronie rodziny i przyjaciół. Coraz więcej słyszymy w mediach o potrzebie nowego podróżowania – odpowiedzialnego, proekologicznego. Dziennikarze i blogerzy podpowiadają nam jak zwiedzać i odkrywać miejsca w rytmie slow, dzielą się pomysłami na mikrowyprawy, zachęcają do dbania o zdrowie, poszukiwania lokalnych smaków, miejsc mniej znanych czy oczywistych i zachwycania się na nowo światem wokół nas. Dla turysty coraz ważniejsza staje się jakość i autentyczność oferty, neutralizowanie śladu klimatycznego i wreszcie troska o to, by turystyczne wydatki zostawały w miejscu podróży, u lokalnych społeczności.
1Global Guidelines to Restart Tourism UNTWO
Ekoturystyka i ekotrendy
Ekoturystyka to kameralne odkrywanie i poznawanie wyjątkowych miejsc i ludzi, ich kultury, tradycji oraz zabytków. To co wyróżnia podróżowanie w stylu eko to szacunek i wrażliwość na przyrodę i krajobraz, a także na potrzeby ludzi, którzy mieszkają w odwiedzanych zakątkach. Ekoturysta smakuje potrawy regionalne, kupuje na targach i w małych sklepikach pamiątki i produkty wytwarzane lokalnie, poznaje zwyczaje i tradycje, odkrywa klimat miejsca. Jest zainteresowany zwiedzanym regionem, jego historią, dziedzictwem, przyrodą, wsłuchuje się w opowieści ludzi, szanuje miejscowe zwyczaje i mieszkańców, uczestniczy w imprezach kulturalnych i artystycznych. Nową generację turystów odpowiedzialnych wyróżnia specyficzny typ zachowań w stosunku do środowiska przyrodniczego i kulturowego, świadomość ekologiczna i wrażliwość społeczna. Zmęczeni codziennym życiem w hałasie, pośpiechu i zanieczyszczonym środowisku jesteśmy coraz bardziej świadomi potrzeby przeciwdziałania globalnym zmianom klimatycznym i konieczności ochrony przyrody, której zasoby nikną bezpowrotnie każdego dnia. Konsumenci domagają się dzisiaj bardziej indywidualnych i autentycznych doświadczeń w podróży. Turystyka odpowiedzialna to rosnący trend na światowym rynku – zauważa Rika Jean-Francois, szefowa ds. CSR Międzynarodowych Targów Turystycznych ITB w Berlinie. Holistyczne podejście do rozwoju turystyki zakłada oszczędność wody, energii i przestrzeni, ochronę powietrza i klimatu, inwestowanie w nowe proekologiczne technologie, niezagospodarowywanie obszarów o wysokich wartościach przyrodniczych, dbałość o krajobraz i jego estetykę oraz rodzimą architekturę, zmniejszanie ilości odpadów i zanieczyszczeń, wspieranie lokalnej gospodarki i małych producentów oraz usługodawców, popieranie transportu zrównoważonego i edukację.
Jak powinna wyglądać podróż po pandemii?
Eksperci z Global Ecotourism Network, Glenn Jampol i Ariane Janér, opracowali zestaw wskazówek dla nowych podróżników po pandemii COVID-19. Przede wszystkim powinniśmy stawiać na lokalność – wybierać lokalne przedsiębiorstwa, które zatrudniają mieszkańców i pobudzają gospodarkę regionu na zasadach uczciwego handlu. Ważne jest wspieranie małych firm – od rodzinnych hoteli po biura podróży. To właśnie mikroprzedsiębiorstwa połączyły siły, aby pomagać swoim społecznościom podczas tego kryzysu. Rezerwujmy bezpośrednio – jeśli możemy, zapłaćmy za swój hotel, wycieczkę i inne aktywności wprost u docelowego usługodawcy. Daje to więcej pieniędzy społecznościom i gospodarkom, które najbardziej tego potrzebują. Celebrujmy naturę i podejmujmy decyzje, które szanują, a także chronią środowisko. Teraz bardziej niż kiedykolwiek powinniśmy rozumieć potrzebę zachowania delikatnej równowagi w przyrodzie. Wreszcie, zwiedzajmy z rozmysłem – odpoczywajmy świadomie, doświadczajmy więcej i wyznaczmy sobie głębszy cel każdej podróży. Dokonujmy każdego wyboru w sposób odpowiedzialny. Skoncentrujmy się na wymianie kulturowej, pięknych miejscach i wspomnieniach, które zostaną na całe życie. Eksperci radzą także byśmy wspierali miejsca, które działają w sposób zrównoważony i odpowiedzialny, kraje i regiony, które uznają za priorytet ochronę swoich zasobów naturalnych oraz dziedzictwa.
Świat i gospodarka w pierwszym ćwierćwieczu XXI wieku stanęły przed nowymi wyzwaniami i zagrożeniami. Jak zauważają światowej sławy ekonomiści, tacy jak Robert Costanza, potrzebujemy dzisiaj nowego podejścia i wspólnej wizji świata, w którym nie tylko chcemy, ale musimy poradzić sobie z kryzysami ekologicznymi i społecznymi by osiągnąć dobrostan i zapewnić przyszłym pokoleniom zrównoważoną przyszłość. Oby uzdrawianie sektora turystyki po pandemii odbywało się w poszanowaniu środowiska oraz świadomości wartości jakie daje ludzkości przyroda i jej ekosystemy.
